M.I.Finley, in memoriam

Τις μέρες αυτές, για τις ανάγκες ενός μαθήματος για την Αθηναϊκή Δημοκρατία, χρειάστηκε να ανατρέξω ξανά στο κλασικό έργο του Μόζες Φίνλεϋ "Οικονομία και Κοινωνία στην Αρχαία Ελλάδα (1953). Αναλογίστηκα με αυτή την αφορμή για άλλη μια φορά, ότι όλοι όσοι σήμερα τσαλαβουτάμε στις ανθρωπιστικές σπουδές πατάμε πάνω στο τεράστιο έργο πολύ σπουδαίων επιστημόνων, που αφιέρωσαν τη ζωή τους στη μελέτη του παρελθόντος.

Ένας απ' αυτούς υπήρξε ο Φίνλεϋ. Αμερικανός γερμανοεβραϊκής καταγωγής (γεννήθηκε με το όνομα Moses Isaac Finkelstein) σπούδασε κλασικές σπουδές και δημόσιο δίκαιο στην Νέα Υόρκη, όπου και ξεκίνησε την ακαδημαϊκή του καριέρα. Στα μέσα της δεκαετίας του 1930 συνδέθηκε στενά με την ομάδα των Γερμανών ιστορικών και κοινωνικών επιστημόνων της "σχολής της Φρανκφούρτης", που μόλις είχαν μεταφέρει την έδρα του Institut für Sozialforschung στη Ν.Υόρκη, με κύρια προσωπικότητα τον Χορκχάιμερ. 

Ο Φίνλεϋ επηρεάστηκε βαθιά από την σχολή της Φρανκφούρτης, μιας και ήδη βάδιζε στον δρόμο της αναλυτικής κοινωνικής ιστοριογραφίας. Αν και δέχθηκε ισχυρές επιδράσεις από την μαρξιστική αναλυτική αντίληψη, προσχώρησε γρήγορα στη βεμπεριανή κοινωνιολογική ανάλυση αφήνοντας τον ταξικό δογματισμό. Στη δεκαετία του 1950 βρέθηκε αντιμέτωπος με κατηγορίες για κομμουνιστικές αντιλήψεις. Μέσα στον κυκεώνα της σοβιετοφοβίας που είχε καταλάβει τις ΗΠΑ, η ακαδημαϊκή ζωή του γινόταν όλο και δυσκολότερη, με αποτέλεσμα να αποφασίσει να εγκαταλείψει την πατρίδα του και να εγκατασταθεί στη Μεγάλη Βρετανία, όπου δίδαξε και εργάστηκε στο Κέιμπριτζ και άλλα πανεπιστήμια.

Μας άφησε πλούσιο και κυρίως βαθιά αναλυτικό έργο με εξαιρετική συμβολή στην μελέτη της αρχαιοελληνικής κοινωνίας. Κύρια πεδία έρευνάς του ήταν η πόλις-κράτος, η οικονομία της και η Αθηναϊκή Δημοκρατία.